پانکراتیت نوعی التهاب در لوزالمعده است. لوزالمعده یک غده بلند و صاف است که پشت شکم قرار دارد. لوزالمعده آنزیم‌هایی تولید می‌کند که تنظیم‌کننده نحوه عملکرد قند در بدن هستند.

این التهاب می‌تواند به شکل حاد رخ دهد به این معنی که به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ادامه‌دار می‌باشد.

موارد خفیف التهاب لوزالمعده ممکن‌است مشکلی ایجاد نکند، اما موارد شدید و حاد آن می‌تواند موجب عوارضی شود که زندگی فرد را تهدید می‌کند.

علائم و نشانه‌ها

علائم پانکراتیت به تفکیک دو نوع حاد و مزمن متفاوت است.

علائم و نشانه‌های التهاب لوزالمعده حاد عبارت‌اند از:

• درد شکمی بالا
• درد شکم که به پشت می‌رسد.
• درد شکم که پس از خوردن بدتر می‌شود.
• تب
• حالت تهوع
• استفراغ

علائم و نشانه‌های التهاب لوزالمعده مزمن عبارت‌اند از:

• درد شکمی
• از دست دادن وزن (بدون علت)
• مدفوع روغنی

علل شایع

التهاب لوزالمعده زمانی اتفاق می‌افتد که آنزیم‌های گوارشی درحالی‌که هنوز در لوزالمعده هستند فعال‌شده و باعث تحریک سلول‌های لوزالمعده و ایجاد التهاب شوند.

با تکرار این اتفاق، ممکن‌است به لوزالمعده آسیب برسد و منجر به التهاب مزمن شود. همچنین ممکن‌است در لوزالمعده بافت اسکار شکل بگیرد و باعث از دست دادن عملکرد آن شود. لوزالمعده با عملکرد ضعیف می‌تواند منجر به بروز مشکلات هضم و دیابت شود.

شرایطی که می‌تواند منجر به التهاب لوزالمعده شود عبارت‌اند از:

• الکل
• سنگ کلیه
• جراحی شکم
• مصرف بعضی داروها
• سیگار کشیدن
• تاریخچه خانوادگی درباره ابتلاء به التهاب لوزالمعده
• سطح کلسیم بالا در خون که ممکن‌است ناشی از غده پاراتیروئید باشد.
• سطوح بالای تری‌گلیسیرید در خون
• عفونت
• آسیب به شکم
• سرطان لوزالمعده

گاهی روش‌های مورداستفاده برای درمان سنگ‌های صفراوی، نیز می‌توانند منجر به التهاب لوزالمعده شوند. گاهی اوقات نیز علت التهاب لوزالمعده هرگز مشخص نمی‌شود.

عوارض احتمالی

التهاب لوزالمعده می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، ازجمله:

• التهاب لوزالمعده حاد می‌تواند باعث جمع شدن مایع در لوزالمعده شود. این اتفاق می‌تواند باعث عوارضی مانند خونریزی داخلی و عفونت شود.
• عفونت ناشی از التهاب لوزالمعده حاد می‌تواند لوزالمعده را نسبت به باکتری و عفونت آسیب‌پذیر کند. عفونت‌های لوزالمعده جدی هستند و نیاز به درمان‌هایی مانند جراحی برای برداشتن بافت آلوده دارند.
• التهاب لوزالمعده حاد ممکن‌است باعث نارسایی کلیه شود و اگر نارسایی کلیه شدید و مداوم باشد، می‌تواند با دیالیز درمان شود.
• مشکلات تنفسی: التهاب حاد لوزالمعده می‌تواند باعث بروز تغییرات شیمیایی در بدن شود که بر عملکرد ریه تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود سطح اکسیژن خون به میزان خطرناکی پایین بیاید.
• آسیب به سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده می‌تواند منجر به دیابت شود.
• التهاب لوزالمعده حاد و مزمن هر دو می‌توانند باعث تولید کمتر آنزیم‌های موردنیاز بدن شوند. این امر می‌تواند به سوءتغذیه، اسهال و کاهش وزن منجر شود، حتی اگر غذاهای مشابه یا همان مقدار غذا را مصرف شود.
• التهاب طولانی‌مدت در لوزالمعده یک عامل خطر برای ایجاد سرطان لوزالمعده است.

تشخیص

آزمایش‌ها و روش‌هایی که برای تشخیص التهاب لوزالمعده استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• آزمایش خون: برای بررسی میزان افزایش سطح آنزیم‌های لوزالمعده
• آزمایش مدفوع: در التهاب مزمن لوزالمعده، سیستم گوارش مواد مغذی را به میزان قابل‌توجهی جذب نمی‌کند و این اختلال با این روش، قابل تشخیص است.
• سی‌.تی‌.اسکن: میزان التهاب لوزالمعده ارزیابی می‌شود.
• سونوگرافی شکم: التهاب لوزالمعده بررسی می‌شود.
• آندوسکوپی: به دنبال التهاب و انسداد در کانال لوزالمعده یا کانال صفراوی
• ام‌.آر.آی(MRI): با این روش ناهنجاری‌های لوزالمعده و کانال‌ها مشاهده می‌شود.

پزشک ممکن‌است آزمایش‌های دیگری را مطابق با شرایط خاص انجام دهد.

درمان

درمان اولیه در بیمارستان ممکن‌ است شامل موارد زیر باشد:

• اجتناب از خوردن غذا: از فرد بیمار خواسته می‌شود که برای متوقف کردن التهاب لوزالمعده برای چند روز در بیمارستان از خوردن غذا اجتناب کند. هنگامی‌که التهاب در لوزالمعده کنترل شد، فرد ممکن‌است نوشیدن مایعات شفاف و خوردن غذاهای ملایم را آغاز کند. باگذشت زمان، بیمار می‌تواند به رژیم معمولی خود بازگردد. اگر التهاب لوزالمعده همچنان ادامه داشته باشد و در هنگام غذا خوردن هم درد ایجاد شود، پزشک ممکن‌ است از یک لوله تغذیه‌ای کمک بگیرد. تیم پزشکی برای کنترل درد به فرد بیمار کمک می‌کنند.
• مایعات داخل وریدی: بیمار ممکن‌ است طی درمان، دچار خشکی شود. به همین دلیل، در طول مدت اقامت در بیمارستان، مایعات اضافی را به شکل داخل وریدی دریافت خواهد کرد.

بسته به علت التهاب لوزالمعده، درمان‌های دیگر ممکن‌ است شامل موارد زیر باشد:

• روش‌هایی برای جلوگیری از انسداد مجاری صفراوی: التهاب لوزالمعده ممکن‌است ناشی از انسداد کانال مجرای صفراوی باشد که در این حالت ممکن‌ است نیاز باشد مجرای صفرا باز شود یا گسترش یابد.
• ای.‌آر.‌سی.‌پی(ARCP): یک لوله طولانی با یک دوربین در انتها است که برای بررسی لوزالمعده و مجاری صفراوی استفاده می‌شود. لوله به گلو منتقل می‌شود و دوربین تصاویر دستگاه گوارش را به مانیتور می‌فرستد. ای.‌آر.‌سی‌.پی می‌تواند در تشخیص مشکلات مجرای صفراوی و لوزالمعده کمک کند. در برخی از افراد، به‌ویژه سالمندان، ای‌.آر.سی.پی می‌تواند منجر به التهاب حاد لوزالمعده شود.

• جراحی کیسه صفرا: اگر سنگ‌های صفراوی موجب التهاب لوزالمعده شود، پزشک ممکن‌است برای تخلیه کیسه صفرا (کولسیستکتومی) عمل جراحی انجام دهد.
• جراحی لوزالمعده: جراحی ممکن‌است برای تخلیه مایع درون لوزالمعده یا برای حذف بافت‌های آسیب‌دیده ضروری باشد.
• درمان وابستگی به الکل: نوشیدن الکل در طول سال‌ها می‌تواند باعث التهاب لوزالمعده شود. اگر این علت التهاب لوزالمعده است، پزشک ممکن‌است به فرد توصیه کند که یک برنامه درمانی برای ترک اعتیاد داشته باشد. ادامه نوشیدن الکل ممکن‌است التهاب لوزالمعده را بدتر کند و منجر به عوارض جدی‌تری شود.